განხორციელებული პროექტები

თანამედროვე განათლების მოთხოვნილება ყოველდღიური სიახლე და განვითარებაა, რაც სასწავლო პროცესის გაუმჯობესებისა და პედაგოგის პროფესიონალიზმის დახვეწის პირობაა. ახალი იდეების, ინოვაციების გამოცდა, საკუთარი ძლიერი მხარისა და პოტენციალის აღმოჩენაა. სკოლის განვითარების პრიორიტეტები მასწავლებლის პრფესიული ზრდაა. ადამიანს გარკვეულ სიტუაციასთან მიმართებით ყოველთვის აქვს შეცვლის, გაუმჯობესების, განვითარების სურვილი. წამოყენებული მაღალი მოთხოვნილებები პიროვნებას აძლევს ნებისმიერი მოქმედების შესრულების უნარს. პედაგოგს ხშირად უწევს გონებრივად ახალ სიტუაიასთან შეგუება, ახალი ამოცანების გადაწყვეტა და სიახლის შეტანა სასწავლო პროცესში. ერთსა და იმავე საკითხს ადამიანი განსხვავებულად იღებს იმის მიხედვით, თუ როგორია მისი გამოცდილება ამ საკითხის მიმართ, ანუ რა იცის მან ამ საკითხის შესახებ, როგორი დამოკიდებულება აქვს მასთან დაკავშირებით.  საგარეჯოს მეორე საჯარო სკოლაში განხორციელებული პროექტები:

პროექტის თემა:                     გზა ევროპისაკენ

                                                          შესავალი

    დამოუკიდებლობის გამოცხადების შემდეგ საქართველოსათვის განსაკუთრებულად პრიორიტეტული გახდა დაახლოება და გაწევრიანებისაკენ ქმედითი ნაბიჯების გადადგმა ისეთ მნიშვნელოვან საერთაშორისო  ორგანიზაციასთან , როგორიცაა  ევროკავშირი, 2004 წელს ევროკავშირმა შეიმუშავა „ ევროპის სამეზობლო პოლიტიკის სტრატრგია“, რომელმაც საშუალება მისცა საქართველოს, ახალი ტიპის ურთიეთობები დაემყარებინა ორგანიზაციასთან, ორგანიზაციის კეთილი ზრახვები კი აუცილებლად უნდა იცოდეს ქართულმა საზოგადოებამ, რაც საკმარისი შეიქმნა დასახული მიზნების განსახორციელებლად.

     პროექტის მიზანია:  მოსწავლეთა აქტიური ჩართვა სასწავლო პროცესში, ნასწავლის გაანალიზება და მისი სკოლის გარეთ გამოყენება, აგრეთვე მოსწავლეთა და საზოგადოების ინფორმირება ევროინტეგრაციის პროცესის და დასავლური ღირებულებების შესახებ ალტერნატიული ინფორმაციის მიწოდების გზით. ( ეს არის სლაიდ შოუ სკოლაში, ბუკლეტების დარიგება მოსახლეობაში და კონკრეტული კითხვების შემთხვევაში სრულფასოვანი პასუხის გაცემა).

    შედეგად მივიღებთ: ინფორმირებულ საზოგადოებას, მოსწავლეები ჩაერთვებიან და გაიღრმავებენ ცოდნას არსებული საკითხის მიმართ, შემნიან ვიზუალურ მასალას, დაამზადებენ და დაარიგებენ ბუკლეტებს , რათა საზოგადოებამ თავიდან აირიდოს მცდარი ინფორმაცია, არსებულ პრობლემასთან მიმართებაში გაიმართება დისკუსია, აქტიური მოსწავლეები მონაწილეობას მიიღებენ ესეების კონკურსში „ გზა ევროპისაკენ“ , გაიმართება ფართო დისკუსია,როგორც მეზობელ სკოლასთან, ააგრეთვე ლამბალოს სკოლის ეროვნული უმცირესობის მოსწავლეებთან.

    პროექტის მნიშვნელობა: პროექტი საშუალებას მისცემს მოსწავლეებს, ჩასწვდნენ ამა ,თუ იმ პრობლემის არსს, რომელიც დღესდღეობითაა აქტუალური, რათა განსაზღვრონ ქვეყნის ინტერესების, ტრადიციებისა და ღირებულებების მიმართ საკუთარი პასუხისმგებლობა., გამოეხმაურონ რეალურ საზოგადოებრივ პრობლემას, შეეცადონ არსებულ ვითარებაზე ზემოქმედების მოხდენას, მყარად დააფიქსირონ საკუთარი პოზიცია, იყვნენ აქტიურები და შეიძინონ ლოგიკური მსჯელობის, პრობლემაზე ორიენტირების საზოგადოების თუ თანატოლების ნდობის მოპოვება, შექმნან საჭირო რესურსები, ითანამშრომლონ სამთავრობო, თუ არასამთავრობო ორგანიზაციებთან, იყვნენ კომუნიკაბელურები მასწავლებლებთან და ფართო აუდიტორიასთან.

პროექტის აღწერა და განხორციელება:  ამოცანები და განხორციელების გზები.

           პროექტი მიმდინარეობდა 1. 012.2016-დან  20.012.2016- წლის ჩათვლით. პროექტში ჩართულები არიან IX, XI, XII, კლასის მოსწავლეები., აგრეთვე  ისტორიის მასწავლებელი. ისტორიის მასწავლებელი მოსწავლეებს აცნობს პროექტის ძირითად იდეას. მოსწავლეებს ევალებათ კლასების  მიხედვით მოიძიონ ინორმაცია ევროკავშირის დაარსების  ისტორიიდან მისი განვითარების  და საქართველოსთან ურთიერთობის  დასახული მიზნების  შესახებ, გაამახვილონ ყურადღება ევროპული ღირებულებების შესახებ.

         ევროპული ღირებულებების გაცნობიერება ისტორიის შესწავლით  მყარდება, თუ რამდენად მოტივირებულია მასწავლებელი, რომ დაანახოს თავის მოსწავლეებს ეს ფასეულობები, რომელიც მათ მიაღებინებს სწორ გადაწყვეტილებებს , გააზრებულად გააკეთონ საკუთარი არჩევანი, ამიტომ მოსწავლეები უნდა იყვნენ სრულად ინფორმირებულნი, მათ კარგად უნდა გაიაზრონ ჩვენი ქვეყნის წარსული, მოსწავლეებთან სწორი  მიდგომით, მათში კრიტიკული და შემოქმედებითი აზროვნების განვითარების საფუძველზე, ჩვენ მივიღებთ საქართველოს  მოქალაქეს, რომელიც სწორად დაინახავს  და შეინარჩუნებს ქართულ ტრადიციებსა და ღირებულებებს, დაიმკვიდრებს ადგილს დდ ევროპულ ოჯახში.

                                                                               სამუშაო გეგმა

                                                                               1-6  დეკემბერი

   მოსწავლეებს ეძლევათ დავალება, ინდივიდუალურად მოიძიონ ინფორმაცია ევროკავშირის დაარსების, მისი მიზნების და საქართველოსთან ურთიერთობის გეგმის შესახებ, ინფორმაციის მოძიების ძირითად წყაროებად მოსწავლეები იყენებენ ინტერნეტ რესურსებს, ბიბლითეკებს , usad-ის არა სამთავრობო ორგანიზაციას და იქ მიღებულ ინფორმაციას. კონკრეტული კლასის მოსწავლეები მოსაძიებელი მასალის საინფორმაციო წყაროებს ინაწილებენ, ხდება მასალის დამუშავება და საინტერესო სახის მიცემა, ბიბლიოთაკაში მათ ინფორმაციის მოძიება უახლესი ლიტერატურიდან მოახერხეს, სადაც მნიშვნელოვან კონსულტაციას უწევდათ ბიბლიოთეკარი, აგრეთვე მოხერხდა საინტერესო ინტერნეტ  მასალის ამოღება და მისი ინტერპრეტაცია, მუშაობა საკმაოდ შრომატევადი აღმოჩნდა, სიახლეებს მოსწავლეებთან ერთად მასწავლებლებიც გავეცანით, მოხდა ძირითადი ნაწილების შეჯამება. მუშაობა შვიდი დღის განმავლობასი ეტაპობრივად მიმდინარეობდა.

                                                                         7-9 დეკემბერი

    ცალკეულმა  კლასის მოსწავლემ, თავის კლასში წარმოადგინა მოძიებული  მასალა, გაკეთდა  მოკლე ინტერპრეტაცია აღნიშნულ საკითხთან დაკავშირებით, მოსწავლეებმა გამოთქვეს საკუთარი აზრი, მოისმინეს ერთმანეთის მოსაზრებები. მოსაზრებები დაიყო ცალკეულ კატეგორიად და პრიორიტეტებად. მოსწავლეებმა აირჩიეს მათთვის საინტერესო კონკრეტული თემა და  გამთქვეს სურვილი მისი ღრმად შესწავლის შესახებ, შეიქმნა ჯგუფი ერთი საკითხით დაინტერესებული მოსწავლეების, არჩევანი შეჩერდა თემაზე: „ გზა ევროპისაკენ“.ჯგუფში მოხდა  დავალებების დანაწილება. საკითხზე შეჯერება კონკრეტულ კლასში კონკრეტულმა თემამ გამოიწვია აზრთა სხვადასხვაობა, ხოლო არჩევანი მოსწავლეთა უმრავლესობამ დასახელებულ თემაზე შეაჩერა. დასახელებული დრო ( 7-9 დეკემბერი) დასჭირდა პროექტში მონაწილე მოსწავლეების მიერ საკუთარ კლასებში  თემისა და მოკლე ინფორმაციის გაცნობას, აგრეთვე დისკუსიისა და მოსაზრებების მოსმენას , საკუთარი შეხედულებების ჩამოყალიბებას, თემის შერჩევას. 

                                                                 10-13 დეკემბერი

             კვლევა დაიწყო პირველი საფეხურიდან.. ვინ იყვნენ პირველი ევროპელი ადამიანები,როგორ განსახლდნენ ისინი საქართველოს ტერიტორიაზე, რა ვერსიები არსებობს მათი საქართველოში  მოხვედრასთან დაკავშირებით, მოძიებულ მასალას გაუკეთდა კომენტარი, მასალის მოპოვებაში დიდი წვლილი შეიტანეს რაიონულმა და სკოლის ბიბლიოთეკამ. საკითხის კვლევის პროცესში მოსწავლეები ერთმანეთან აჯერებდნენ ინფორმაციის სანდოობას , მათ ამ საკითხის კვლევის პროცესში დიდად დაეხმარათ  რაიონის მუზეუმი, შედგა თანამშრომლური გარემო, საინტერესო დეტალების დაიხვეწა და გაუკეთდა ინტერპრეტაცია.

                                                            14 დეკემბერი

         მოსწავლეები იწყებენ შემდეგი საფეხურის შესწავლას,ევროკავშირის შექმნა და საქართველოს როლი ევროკავშირში. იკვეთება კონკრეტული  აზრი, რომელიც მიუთითებს-„ევროპელობა“აზროვნების, ფასეულობებისა და ღირებულებათა ერთობლიობაა“... მოსწავლეები მსჯელობენ და მოძიებული მასალის საფუძველზე ამყარებენ შეხედულებას საქართველო -ევროპა -აზიის გზაგასაყარზე. საკითხის უკეთესი კონკრეტიზაციისათვის მათ  რაიონის გამგეობას მიაკითხეს სადაც საინტერესო მასალა მოიპოვეს . მოსწავლეებმა მიიღეს რჩევები და სწორი მითითებები აღნიშნულ საკითხთან დაკავშირებით.

                                                              15 დეკემბერი

        მოსწავლეები საკვლევი თემის განმტკიცების მიზნით ეწვივნენ usad-ორგანიზაციას და გაეცნენ თანამედროვე პოლიტიკური ნაბიჯების სიახლებს. ორგანიზაციის თანამშრომელმა ისაუბრა ევროკავშირის გეგმებზე  საქართველოს მისამართით,მოსწავლეებს გადასცა თანამედროვე ლიტერატურა საკვლევ თემასთან დაკავშირებით. შედგა თანანშრომლობა,  მოსწავლეებმა ამომწურავი პასუხები მიიღეს ყველა დასმულ შეკითხვაზე.

                                                               16 დეკემბერი

      მოძიებული მასალა ჯამდება  უკეთდება ინტერპრეტაცია და მზადდება საპრეზენტაციოდ. პრეზენტაციის მომზადება ყველაზე საპასუხისმგებლო ნაბიჯი აღმოჩნდა, რათა მოძიებული მასალა საინტერესო სახით ყოფილიყო მიწოდებული დამსწრე საზოგადოებისათვის.

                                                                17 დეკემბერი

   მოსწავლეები სკოლაში მართავენ პრეზენტაციას, იმართება დისკუსია, კითხვებს ამომწურავი პასუხი მოსდევს, პრეზენტაციაზე მოწვეულები იყვნენ ლამბალოს სკოლის მოსწავლეები, მოხდა აზრების ურთიერთგაცვლა და სწორი შეხედულებების ჩამოყალიბება, აგრეთვე მოწვეულები იყვნენ მესამე საჯარო სკოლის მოსწავლეები და სკოლის ადმინისტრაცია, საპრეზენტაციო ფორმატმა დამსწრე საზოგადოების ინტერესი გამოიწვია.

                                                                   18 დეკემბერი

       წაკითხული და მოსმენილი მასალის საფუძველზე მოეწყო ესეების კონკურსი თემა: „ გზა ევროპისაკენ“.  კონკურსში მონაწილეობა მიიღო ყველა დაინტერესებულმა მოსწავლემ ,როგორც ადგილობრივი სკოლიდან ისე მეზობელი სკოლიდანაც.

                                                                   19 დეკემბერი

       შეიქმნა ესეების შესამოწმებელი ჯგუფი, გამოვლინდა საუკეთესო ესეს ავტორი, რომელიც სიგელით  დაჯილდოვდა.

                                                                 20 დეკემბერი

      მოსწავლეები ამზადებენ საინფორმაციო  ბუკლეტს და მოსახლეობას სთავაზობენ,  იმართება სოციალური გამოკითხვა თუ რამდენად ინფორმირებულია საზოგადოება არსებულ საკითხთან დაკავშირებით, კითხვარი მოსწავლეებმა წინასწარ მოამზადეს. გამოკითხვაში მონაწილეობა მიიღო 100 რესპოდენტმა.

                                                    სოციალური გამოკითხვის კითხვარი

1.      გსმენიათ თუ არა ევროკავშირის შესახებ? ( დადებითი პასუხი დააფიქსირა 45 რესპოდენტმა)

2.      ეთანხმებით თუ არა  თუ არა საქართველოს  ევროპულ არჩევანს ( დადებითი პასუხი დააპიქსირა 40 რესპოდენტმა)

3.       ევროკავშირის გეგმიდან ,რომელსაც იგი საქართველოს მისამართით ახორციელებს, რომელიმეს თუ დაგვისახელებთ? ( 15 ადამიანმა  პასუხი დააფიქსირა ჰქონდა,)

პროექტის რესურსები:

1.      გ. აბდალაძე, ბ. კუპატაძე, ნ. ახმეტელი, ნ. მურღულია

ისტორია, XII  გამომცემლობა „დიოგენე“ თბ. 2012 წ

2.      ო. ჯანელიზე, ა. ტაბუაშვილი, ლ. თავაძე,ნ ნ. ირემაშვილი; საქართველოს ისტორია, გამომცემლობა „კლიო“ თბ.2012 წ

3.      ევროპული იდეების ისტორია და ქართული კულტურა , რედ> პ. პაპავა, ზ. შათირიშვილი თბ. 2007 წ.

4.      ქართული საზოგადოება და ევროპული ღირებულებები, რედ. ი. კავთენიზე, პ. პაპავა თბ. 2006 წ.

5.      ინტერნეტრესურსები: ka.wikipedia.org

                                            forum.tsu.ge/lofiversion/index.

                                                  government.gov.ge/index

6.      ორგანიზაცია  usaid კონსულთაცია

7.      რაიონის გამდეობის თანამშრომლის კონსულტაცია

8.       ადგილობრივი თემი

                     

                                                  სასკოლო პროექტი

1.პროექტის სახელწოდება:   ქალაქ  საგარეჯოს ისტორია  და მისი  სიწმინდეები.

2. პროექტის მთავარი იდეა (თემა) 1-2 წინადადებით:    მოსწავლეები გამოიკვლევენ ქალაქ საგარეჯოს სიწმინდეებს, გაიაზრებენ მათ მნიშვნელობას, ჩატარებული კვლევების საფუძველზედ  წინა პლანზე წამოაყენებენ ყველა საინტერესო საკითხს, რომლებიც მეტ-ნაკლები სიზუსტით არის ცნობილი საზოგადოებისათვის.

3. პროექტის აქტუალობა: მოსწავლეები შეეცდებიან   ფართო მასშტაბით გააცნონ  საკუთარი კუთხის ღირსშესანიშნაობები ყველა დაინტერესებულ ადამიანს, იმსჯელონ მათი მნიშვნელობის შესახებ და დეტალური ინფორმაცია საინტერესო სახით წარუდგინონ ფართო საზოგადოებას.

4. პროექტის მიზნები:  პროექტი მიზნად ისახავს: მოსწავლეს განუვითარდეს საკუთარი კუთხის ისტორიული ძეგლების კვლევის,  ინფორმაციის მოპოვებისა და ორგანიზების უნარი, გამოიმუშაონ პოზიციები კონკრეტული საკითხის მიმართ,  შეძლონ კრიტიკული მიდგომა და მისი დაცვა, მოსწავლეებმა შეძლონ სხვადასხვა საგანში მიღებული ცოდნის ინტეგრირება კონკრეტულ საკითხთან მიმართებაში, შეძენილი ცოდნა პრეზენტაციის სახით და სხვადასხვა ტექნიკური, თუ ბეჭვდური საშუალებების გამოყენებით გააცნონ ფართო საზოგადოებას.

5. მონაწილეთა ასაკი: 15-16 წელი.

6. ვადები/ხანგრძლივობა: ორი თვე,  რვა კვირა.( ყოველ წელს მუშაობა სხვადასხვა კლასის მოსწავლეების ჩართვით  გრძელდება)

7.მოსალოდნელი შედეგები/პროდუქტები, რაც შეიძლება შეიქმნას: მოპოვებული მასალის  საფუძველზე და ჩატარებულ კვლევებზე დაყრდნობით მოსწავლეები შექმნიან ბროშურას, რომელიც იქნება ტურისტული გზამკვლევი, აგრეთვე მოძიებულ მასალას ყველა სიახლეებით განათავსებენ ბლოგებზე და სკოლის ვებ გვერდზე.

8.პროექტისათვის საჭირო ძირითადი რესურსები: წერილობითი წყაროები, ცოცხალი რესურსი (ადგილობრივი თემი) ფოტოაპარატი, ვიდეოკამერა, კომპიუტერი, საოფისე პროგრამები, პრინტერი.

9. პროექტის მსვლელობა (ძირითადი აქტივობები):  მოსწავლეები იყოფიან ჯგუფებად, ერთ ჯგუფს ევალება წერილობითი წყაროების მოძიება და ინტერპრეტაცია, მეორე ჯგუფი  შეაგროვებს ხალხში დაცულ მითებს, თუ ლეგენდებს არსებული სიწმინდეების შესახებ, მესამე ჯგუფი ფოტო და ვიდეო მასალაზე  იმუშავებს, მეოთხე ჯგუფი არქიტექტურულ დაკვირვებას განახორციელებს. საჭირო ინფორმაციის შეგროვების შემდეგ მასალას შეკრებენ მოაწყობენ პრეზენტაციას, შექმნიან ბროშურას და მასალას ატვირთავენ საკუთარ ბლოგებზე,  აგრეთვე სკოლის ვებ გვერდზე.

10. საგნებთან/საგნობრივ ჯგუფებთან/ეროვნულ სასწავლო გეგმასთან კავშირი:   ისტორია, გეოგრაფია, ხელოვნება.
11. პროექტის ხელმძღვანელი (მასწავლებელი):  ნათია მეკოკიშვილი
12. პროექტის  ხელმძღვანელის ელ. ფოსტა: natiamek14@gmail.com

            

გთავაზობთ პროექტის  ფარგლებში კვლევის შედეგად  მოპოვებულ მასალას

საგარეჯოს რაიონის ფიზიკურ– გეოგრაფიული დახასითება.

საგარეჯოს მუნიციპალიტეტის სამხრეთ ნაწილი გაშლილია ვაკე-ბორცვიან ივრის ზეგანზე, რომელიც აგებულია ნეოგენური და მეოთხეული ნალექი წყებებით. გეოლოგიურად იგი შედგება მონოკლინურ ანტიკლინური მაღლობებისა და სინკლინური ვაკეფსკერიანი ტაფობებისაგან. ზეგნის რელიფზე დაშენებულია მშრალი ხეობები, ხევები, ხრამები და ასევე ტერასები.

რელიეფის უარყოფითი ფორმებიდან აღსანიშნავია კაჭრეთისა და წიწმატიანის აკუმულაციური ვაკეები, რომლებიც ტექტონიკურ დეპრესიებს წარმოადგენენ. საყარაულოს მთა (594 მ) ვაკეებს ერთმანეთს აცალკევებს. აქვეა უდაბნოს ვაკე (ზომები 8X5 კმ), რომელიც ამოვსებულია ფხვიერი ნაფენებით.

ივრის ზეგანზე აღმართული დაბალი სერებიდან გამოსაყოფია : საქარის, ნატახტარის, თეთრი-უდაბნოსა და იაილა-ჯიხის ანტიკლინური სერები. მთა ნატახტართან იწყება გარეჯის დაბალი სერი, რომელიც თავის მხრივ, აგებულია ნეოგენური კირქვებით, თიხებით, ქვიშაქვებითა და კონგლომერატებით. გარეჯის სერი მუნიციპალიტეტის ფარგლებში მდინარე ივრის მარჯვენა სანაპიროსთან მთავრდება. გარეჯის სერზე არის მთა უდაბნო (878 მ საქართველოს-აზერბაიჯანის საზღვარი), რომლის ჩრდილო კალთაზე მდებარეობს სამონასტრო კომპლექსი დავითგარეჯა.

საკუთრივ ივრის ზეგანზე აღმართულია შემდეგი მთები : თეთელი (769 მ), დემურდაღი (991 მ), დათვისსერი (583 მ), ნატახტარი (966 მ), ნაომარი (972 მ), აქლემისგორა (946 მ).

მუნიციპალიტეტის ჩრდილოეთ ნაწილი უჭირავს გომბორის ქედის სამხრეთ-დასავლეთ კალთას. აგებულია კონგლომერატებით, ქვიშაქვებითა და თიხებით. გამოსაყოფია მთა მანავისცივი (1682 მ). გომბორის ქედის თხემი მოგლუვებულია და მისი კალთები დასერილია ივრის აუზის მდინარეების ეროზიული ხევ-ხეობების ქსელით.

მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზეა  ბედლენდ და კარსტული ფორმებიც, სახელდობრ : ბედლენდური რელიეფი ურიგვხვდება ცივის წყების ადვილადშლად ქანებზე, ხოლო კარსტული ძაბრები ფიქსირდება გომბორის მთის მიდამოებში.

საგარეჯოს მუნიციპალიტეტის მთავარ ჰიდროგრაფიულ ქსელს ქმნის მდინარე იორი, რომელიც მუნიციპალიტეტის ტერიტორიას ორ ნაწილად ყოფს. მდინარე ივრიდან გამოყვანილია სამგორის ზემო მაგისტრალური არხი, რომლითაც არსებობს „თბილისის ზღვა“.

მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზე გაედინება მდინარე ჩაილური (სიგრძე 30 კმ), რომელიც იწყება გომბორის ქედის სამხრეთ-დასავლეთ კალთაზე. ალაგ-ალაგ იტოტება.

აღსანიშნავია ასევე მდინარე ლაფიანხევი, რომელსაც ღვარცოფული თვისებები გააჩნია. მცირეწყლიანი და მომცრო მდინარეა (სიგრძე 11,5 კმ). შემოდგომაზე ახასიათებს წყალმოვარდნა. მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზე მიედინება ასევე მდინარე გომბორი (სიგრძე 12,4 კმ), რომელიც გომბორის მთებში იღებს სათავეს და გამოირჩევა სუფთა წყლითა და ლამაზი ნაპირებით. მდინარე გომბორს ერთი მიმართულება აქვს და გაედინება მხოლოდ დასავლეთისაკენ (თუ არ ჩავთვლით მდინარის შუა მონაკვეთს). მნიშვნელოვან მანძილზე გაედინება ტყით შემოსილ უბნებში.

მუნიციპალიტეტში არის ტბებიც, მ.შ. გამოსარჩევია უჯარმასთან არსებული ტბების ჯგუფი, რომელიც მდიდარია თევზით და პოპულარულია მეთევზეებისათვის.

                                         ჩვენი   ქალაქის    ისტორიიდან

      საკმაოდ რთული ისტორიული წარსული აქვს გარე კახეთს და ჩვენს პატარა ქალაქ საგარეჯოს.  ისტორიულ წყაროებს თუ გადავხედავთ, დღევანდელი გარე კახეთის ჩრდილო ნაწილი, მდინარე ივრის მარცხენა მხარე, ძველად, ადრეული შუა საუკუნეებიდან kუxეთად იწოდებოდა, ხოლო სამხრეთი ნაწილი, ივრის მარჯვენა მხარე-გარეჯად, ანუ ივრისპირეთად მოიხსენიებდნენ.  ისტორიულ წყაროებში კი კუხეთის სახელწოდებითაა ცნობილი.

      ჩვენი ქალაქის სახელწოდებაც უძველესი დროიდან მოდის, საგარეჯო  ანუ  „თვალ-საგარეჯო“, “თუალი“, რომელიც ადგილმდებარეობის, თვალწარმტაცი ბუნებისა და ბუნებრივი წყაროების გამო შეურქმევიათ.

      გარეჯის აქ დასახლებულ სოფლებს მრავალჯერ შემოსევია მტერი და აღუგვია იგი პირისაგან მიწისა. საგარეჯოს ტერიტორიაზე იმ მრავალთაგან ცნობილია 502 წლის უჯარმის ომი, 1263-65 წლებში მონღოლთა თარეში, 1399 წლის თემურ-ლენგის მეხუთე ლაშქრობა, 1614-16 წლებში შაჰ-აბასის ჯარების გამანადგურებელი შემოსევები.  ბოლო დიდი ომი საგარეჯოს ტერიტორიაზე 1800 წლის 7 ნოემბერს მომხდარა, როცა რუს-ქართველთა ლაშქარმა ომარ ხანის  20 000_იანი მხედრიონი გაანადგურა.

       1616 წლის შემოსევის დროს თავისი მოსახლეობის ორი მესამედი დაკარგა კახეთმა. 150 ათასამდე ტყვედ წაიყვანეს დამპყრობლებმა და ირანის შიდა პროვინციებში ფერეიდანსა და მიზანდარაში გადაასახლეს.  მათი შთამომავლებიდან მხოლოდ ფერეიდანელებმა შეინარჩუნეს ქართული ენა.

        მთელი გარე-კახეთი sპარსელებმა თურქმენ-თათრებით დაასახლეს, რომლებიც მხოლოდ მომთაბარე მესაქონლეობას მისდევდნენ. ისინი ცხოვრობდნენ ამ მიწა-წყალზე მდინარე ივრის ორივე მხარეს და გარეჯის მინდვრებზე, მაგრამ საგარეჯო-გარე-კახეთის მოურავმა ბიძინა ჩოლოყაშვილმა  ქსნის ერისთავების შალვა და ელიზბარის დახმარებით 1659 წელს მოაწყო კახეთის მრისხანე აჯანყება, რომლის დროსაც პირწმინდად გაჟლიტეს ჩვენს მამულებში ჩასახლებული თურქმანული მოსახლეობა, ნაწილი კი გააძევეს.

        ერეკლე მეორის მეფობის დროს ბევრი რამ აშენდა საგარეჯოში. საგარეჯოს მოურავად მეფე ნიშნავდა ფეოდალური გვარის წარმომადგენლებს.

ჩვენს ქალაქს უამრავი ცნობილი ადამიანი სწვევია თურმე, პირველი ასეთი შემთხვევა დაფიქსირდა მე–18 საუკუნეში , ეს იყო ცნობილი ფრანგი მოგზაური გიულდეშტენდი, აი, რას წერს  საგარეჯოს შესახებ: „ იორი დასახლებული იყო თურქმანი თათრებით, რომლებსაც აქ მოჰყავდათ განსაკუთრებით დიდი რაოდენობის ბრინჯი, რადგან ეს დაბლობი იფარებოდა დიდი რაოდენობის იორიდან გაყვანილი არხის წყლით. აგრეთვე მისი ჩანაწერებიდან ვიგებთ, რომ საგარეჯოს გალავანი ჰქონია შემოვლებული და გალავნის გარეთ  დაახლოებით 500 მკვიდრ ოჯახს უცხოვრია.

  ქალაქ საგარეჯოში ე.წ. „სომხის უბანში“ მდებარეობს, საკმაოდ დიდი ზომის ციხე გალავანი, იგი არ არის ისე დანგრეული, რომ მისი სახის სრულყოფილად წარმოდგენა შეუძლებელი იყოს. ციხის ტერიტორია მეცხრამეტე საუკუნემდე  დაუკავებია მოსახლეობას, მისი ქვა კი სამშენებლოდ გამოუყენებია.

ციხის შესახებ დოკუმენტურ ისტორიულ წყაროებში არავითარი ცნობები არ არის შემონახული, თუ არ ჩავთვლით, თვით ციხის ჭიშკარის თაღის წარწერებიან ქვას, რომელიც ნიკოლოზ აფრიამოვს, თავისი საცხოვრებელი სახლის მსენებლობაზე გამოუყენებია

   1886 წელს გაზეთ „ივერიაში“  დაიწერა საგარეჯოს დაწყებითი სკოლის მასწავლებლის, ალექსანდრე ცხვედაძის სტატია სადაც წერს: „ სამი მხრიდან ციხე ისევ მთელია , მხოლოდ დასავლეთის მხარე ამ თხუთმეტ წელიწადში დაუქცევია თვალთხევს. ამ ციხეს ყველა კუთხეში ბურჯები აქვს, ბურჯები აქვს ასევე .

ასევე ალექსანდრე ცხვედაძეს მოუხერხებია ქვაზე არსებული წარწერის ამოკითხვა

„ ეს ციხე მე“... შემდეგ სიტყვა წაშლილია სდა სწერია შიგ მყოფთ  შენდობა მიბრძანეთ, სარგის ... ქორონიკონი უმვ...“ ეს ქორონიკონი მე–4 მოქცევის უნდა იყოს, რაც იმას ნიშნავს ციხე ასენებული უნდა იყოს 1758 წელს.

ამ აღწერიდან დიდი დრო გავიდა , წაისალა თითქმის ყველა წარწერა, ზოგიერტმა კედელმა და ბურჯის ფრაგმენტმა ნგრევა განიცადა, რაც შეეხება წარწერებიან ქვას იგი უკვალოდ გაქრა.

ციხე– გალავნის გეგმა კვადრატს არის მიახლოებული  და მისი ფართობიერთი ჰექტარეი უნდა ყოფილიყო, ციხე გალავნის სიგნით ეკლესიაც ყოფილა, მაგრამ მისი კვალი წაშლილია.

ალბათ ლოგიკური იქნება თუ ამ ცნობის შემდეგ  შემოგთავაზებთ კიდევ ერთ ცნობილ პიროვნებას, კერძოდ რუსეტის იმპერატორ ალექსანდრე მესამის მოგზაურობას კახეთში.

1889 წელს კახეთში  იმოგზაურა რუსეთის იმპერატორმა ალექსანდრე მესამემ, მის ამალას თან ახლდა ა. დონდუკოვ– კორსკოვი და კახეტის თავად აზნაურთა მარშალი  გულბაათ ჭავჭავაძე.

ცნობილია, რომ იმპერატორი სოფელ სართიჭალასთან საგარეჯოს მამასახლისს ზურაბ მაკანტალაშვილს შეხვდა.

XIX საუკუნის 60_იან წლებში მომხდარმა საგლეხო რეფორმამ ერთგვარი სიახლე და გამოცოცხლება შემოიტანა საგარეჯოში.  საგარეჯოში და მის მახლობელ სოფლებში გაუქმდა მიწათსარგებლობის ფეოდალური წესი. საგარეჯოში არსებული სამონასტრო მამულები ჩამოერთვა მონასტრებს და სახაზინო უწყებებს გადაეცათ. აღნიშნული მიწების დიდი ნაწილები შეიძინეს ადგილობრივმა მდიდარმა გლეხებმა,თბილისიდან ჩამოსულმა სირაჯ-ვაჭრებმა და სხვა.

       1917 წლამდე ახლანდელი საგარეჯოს რაიონის ტერიტორია შედიოდა თბილისის გუბერნიის თბილისის მაზრაში. საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის პირველსავე წელს სოფელ საგარეჯოში შეიქმნა ადგილობრივი მუნიციპალური ცენტრი, სადაც გაერთიანდა სოფლების საგარეჯოს გიორგიწმინდის და ნინოწმინდის თემების მმართველობა და ამავდროულად განთავსდა მილიციისა და სახალო გვარდიის შტაბები და საგარეჯოს ადგილობრივი მმართველობა დაექვემდებარა თბილისის მაზრის სართიჭალის უბანს. 1921 წელს საქართველოს ადმინისტრაციული ტერიტორიული დაყოფით საგარეჯო ისევ თბილისის მაზრაში იყო.

                                                         

წელს გარეკახეთის რაიონs ეწოდა საგარეჯოს რაიონი, რომლის ცენტრად გამოცხადდა სოფელი საგარეჯო.  20_იან წლებშივე საგარეჯოში დაარსდა საშუალო სკოლა,ფუნქციონირებდა სახალხო თეატრიც.  1927 წელს საგარეჯოში „სომხის უბანში“ რესპუბლიკის ზემდგომი ორგანოების დახმარებით საგარეჯოელი არქიტექტორის გიგო ქურდიანის პროექტით დაიწყო საავადმყოფო პოლიკლინიკის მშენებლობა, რომელიც ორწლიანი მშენებლობის შემდეგ, უკვე საექსპლუატაციოდ გადაეცა.

        1936-37 წლებში „ხატიკაკლების უბანში“ აშენდა საგარეჯოს პედაგოგიური ტექნიკუმის შენობა, ლაფაჩიანთა უბანში ორსართულიანი საცხოვრებელი ბინა პედაგოგებისათვის. აქვე, გზის ქვემოთა მხარეს აშენდა საგარეჯოს საბავშვო ბაღის შენობა. ამავე პერიოდში სოფლის განაპირას აშენდა საკავშირო მნიშვნელობის რადიოსადგური.

          საგარეჯომ დიდი ცვლილებები განიცადა გასული საუკუნის 40-50_იან წლებში. კეთილმოეწყო სოფლის ცენტრალური ქუჩები. 1952-54 წლებში აშენდა საგარეჯოში პირველი სამსართულიანი სახლები. 1957 წელს საგარეჯოსა და გაღმაუბანს შორის აშენდა ულამაზესი ხიდი.

           1958 წელს საგარეჯო დაბა ქალაქად გარდაიქმნა და კიდევ უფრო კეთილმოეწყო. გაძლიერდა სოფლის მეურნეობა.

                                                  ჩემი ქალაქის სიწმინდეები

საგარეჯოს ისტორია მჭიდროდ არის დაკავშირებული „გარეჯის“ გრანდიოზულ და სრულიად განსაკუთრებულ სამონასტრო კომპლექსთან, ამიტომაც მას ასევე განსაკუთრებული ადგილი ეკუთვნის ამ ნაშრომშიც:

დავით-გარეჯის კლდეში ნაკვეთი სამონასტრო კომპლექსი მდებარეობს გარეჯის მთის ნახევრადუდაბურ კალთებზე 25 კილომეტრის მანძილზე. ლიტერატურულ წყაროებზე დაყრდნობით თვლიან, რომ გარეჯის უდაბნოს პირველ მონასტერს VI საუკუნის პირველ ნახევარსი საფუძველი ჩაუყარა 13 ასურელ მამათაგან ერთ-ერთმა _ დავითმა, რომელსაც შემდეგში გარეჯელი ეწოდა. წყაროებიდან ირკვევა, რომ ასურელი მამები 13 კი არა 17 მაინც იყვნენ. რიცხვი 13 სიმბოლური ყოფილა _ 12 მოციქული და მაცხოვარი. ისინი ერთდროულად არ ჩამოსულან, არამედ ჯგუფებად ჩამოდიოდნენ და დადასტურებულია ისიც, რომ ასურელები კი არ იყვნენ, არამედ ქართველები, რომლებსაც მართლმადიდებლობის გამო სირთულეები შეექმნათ ასურეთში. ამ მისიონერების სამოღვაწეო ტერიტორიული განაწილება და მონასტრების განლაგება შემთხვევითი სულაც არ იყო, სრულიად განსაზღვრული სარწმუნეობრივი, კულტურული, ეკონომიკური, სამხედრო-სტრატეგიული და თავდაცვითი მიზნები გააჩნდა.

დავითი თავდაპირველად მთის ბუნებრივ გამოქვაბულში დასახლდა და იქვე ჩამოაყალიბა თავისი პირველი მონასტერი, რომელსაც დღეს „დავითის ლავრა“ ეწოდება. შემდეგ კი შექმნა „დიდი უდაბნო.“ მანვე გარეჯის მახლობლად ააგო „ჩიჩხიტურისა“ და „ბერთუბნის“ მონასტრები, რასაც სხვადასხვა დროს დაემატა ცალკეული ტაძრები, სატრაპეზოები, მეფე-მთავართა საცხოვრებლები, აგრეთვე თავდაცვითი ხასიათის სიმაგრეები და მზვერავი კოშკები. დავით გარეჯელის მოღვაწეობის პერიოდში დავითის მოსწავლეებმა დააარსეს ორი სამონასტრო განშტოება: დოდომ _ „დოდოს რქა“, ხოლო ლუკიანემ _ „ნათლისმცემელი.“

„დავით-გარეჯის“ მონასტრის აყვავების პერიოდი უკავშირდება IX საუკუნის დიდი მოღვაწის _ ილარიონ ქართველის სახელს. მან გააფართოვა და გადააკეთა დავითის მიერ გამოკვეთილი მონასტერი _ „დავითის ლავრა“, მისი ხელმძღვანელობით მოეწყო ტერასიანი ეზო, აშენდა ახალი სენაკები, სატრაპეზო და ეკლესია, კლდეში გაიჭრა წყალშემყვანი არხები და რეზერვუარები. წმინდა რელიკვიად იქცა ერთადერთი წყარო „დავითის ცრემლები“. (უძველესი წყალსადენის ნაშთებმა, რომლითაც ბერები სარგებლობდნენ, დღემდე მოაღწია). შემდეგში კი დავით აღმაშენებლის ვაჟმა დემეტრემ განაგრძო ეს საქმე. XI საუკუნესი მონასტერს თურქ-სელჩუკები შემოესივნენ, მაგრამ მისი აღორძინება ვერ შეაჩერეს. ამავე პერიოდში ჩამოყალიბდა სამხატვრო სასწავლებელი, რომელმაც რამდენიმე საუკუნე იარსება და მრავალი სახელოვანი მხატვარი აღზარდა. სწორედ მათ შექმნეს განსაკუთრებული სტილი, რომელიც სრულიად უნიკალურია: გარეჯის მხატვრულ სკოლას სხვებისგან გამოარჩევს რელიგიური სიუჟეტების ახლებური, თავისუფალი შერჩევა, გააზრება და განსხვავებული კოლორიტი. გარეჯის კედლის მხატვრობამ შემოგვინახა ისტორიული პირების პორტრეტები _ დავით აღმაშენებლის „ნათლისმცემელში“, თამარ მეფისა და ლაშა-გიორგის _ „ბერთუბანში“, დიმიტრი თავდადებულის და სხვა ქტიტორების _ „უდაბნოში“. XII საუკუნეში, ონოფრე გარესჯელის წინამძღოლობით, „დავით-გარეჯა“ აღმოსავლეთ საქართველოს მნიშვნელოვანი კულტურულ-საგანმანათლებლო ცენტრია. ასე რომ XI-XII საუკუნეებში „გარეჯის“ სამონასტრო კომპლექსმა თავისი განვითარების მწვერვალს მიაღწია. XIII საუკუნის თემურ-ლენგის შემოსევის დროს მრავალი მონასტერი სრულიად განადგურდა. მონღოლებმა გაძარცვეს და გადაწვეს ყველაფერი, ცეცხლს მისცეს ხელნაწერები და ხელოვნების ნიმუშები. მტერმა სრულიად მოსპო „ბერთუბანი“, ააოხრა „ლავრის“, „დოდოდ რქისა“ და „ნათლისმცემლის“ მონასტრები, რამაც შეარყია გარეჯის დიდება. მხოლოდ საუკუნის შემდეგ, ქართლისა და კახეთის მცხოვრებთა შემწეობით იწყება სამონასტრო ცხოვრების გამოცოცხლება, მაგრამ ფეოდალური დაქუცმაცება არ იძლეოდა სრული აღორძინების საშუალებას. XV საუკუნეში „გარეჯი“ სრულიად დასუსტდა, თუმცა კახეთის მეფის ალექსანდრეს (1412-1442 წწ) ძალისხმევით კვლავ შეძლო მომძლავრება. 1615 წელს შაჰ-აბასის ურდოებმა ერთ ღამეში გაწყვიტეს ბერები, რომლებიც გმირულად ეწინააღმდეგებოდნენ ურიცხვ მტერს და მონასტერი გაძარცვეს. დარბეული გარეჯის აღორძინება მეფე თეიმურაზმა და არჩილმა დაიწყეს.

XVII საუკუნის დამლევს გარეჯის განმგებლად ერისკაცი ვინმე, წარმოშობით გურული ოთარ მაჭუტაძე _ ბერობაში ონოფრე _ დანიშნეს, რომელიც თავის ძმასთან ერთად თავადის ასულ გურიელის ამალას ჩამოჰყვა. ონოფრემ აღადგინა და გააძლიერა „გარეჯის“ მონასტერი. მისი ორმოცწლიანი მოღვაწეობით მონასტერს დაუბრუნდა დაკარგული მიწები და უფლებები, თავდაცვის მიზნით აიგო გალავნები, აშენდა კარიბჭე და სატრაპეზოები. მისსავე სახელს უკავშირდება საგარეჯოში „პეტრე-პავლეს“ ეკლესიის აგებაც და ციხე-სიმაგრის მშენებლობაც. სწორედ ამ პერიოდში „დავით-გარეჯში“ ცხოვრობდა და მოღვაწეობდა ცნობილი ლექსიკოლოგი სულხან-საბა ორბელიანი (1698-1710). აქედან იგი 1710 წელს გაემგზავრა ხორასანში, 1712 წელს ისპაჰანში, 1713 წელს საფრანგეთსა და რომში, ხოლო 1717 წელს კონსტანტინეპოლიდან ისევ საქართველოში დაბრუნდა. XVIII საუკუნიდან ისევ ძნელბედობის ხანა უდგება მონასტერს: ხშირი შემოსევების გამო და საქართველოს ქალაქებში საერო და სასულიერო სკოლების დაარსებასთან დაკავშირებით, სამონასტრო განვითარება ფერხდება, XIX საუკუნის ბოლოს კი მხოლოდ რამდენიმე ბერიღა რჩება ნათლისმცემელშ. არც XX საუკუნე იყო გარეჯის კომპლექსისთვის აღმასვლის მომტანი. მის სიახლოვეს სამხედრო პოლიგონზე აფეთქებების გამო ინგრეოდა და ნადგურდებოდა დარჩენილი კულტურული მემკვიდრეობა, სადავო გახდა მეზობელ აზერბაიჯანთან ჩიჩხიტურის კოშკის საქართველოსთვის კუთვნილება.

დღეს რეალურად დაისვა გარეჯის ისტორიულ-კულტურული მემკვიდრეობის ყოველმხრივი შესწავლისა და დაცვა-განვითარების საკითხი. შეიქმნა გარეჯის მუზეუმ-ნაკრძალი, მონასტერი კვლავ მოქმედია, პოპულარობით სარგებლოს სახალხო დღესასწაული „გარეჯობა“, რომელიც ყოველწლიურად მაისის თვეში ტარდება.

17 საუკუნეში აშენებული წმიდა პეტრე-პავლეს ეკლესია საგარეჯოში

პეტრე-პავლეს ეკლესია მდებარეობს ქ. საგარეჯოს ჩრდილო-დასავლეთით მდ. თვალთხევის მარჯვენა სანაპიროდან დაახლოებით 300-400 მეტრის დაშორებით. ქალაქის რომელი მხრიდანაც არ უნდა გაიხედოთ, იგი ყველა მხრიდან ჩანს. პეტრე - პავლეს ეკლესიას ჩრდილო-დასავლეთით აკრავს ტყით შემოსილი მაღალი მთა, რომელსაც „კოცნამეულს“ უწოდებენ. ამოსავლეთიდან და სამხრეთიდან ეკვრის ბაღ-ვენახებში ჩაფლული საცხოვრებელი უბნები. პეტრე - პავლედან ულამაზეს პანორამად იშლება საგარეჯოს ყოველი კუთხე-კუნჭული.

ეკლესიის ისტორიის შესახებ ძუნწი ცნობები მოგვეპოვება. იგი აშენებულა ნადარბაზევზე. მისი მშენებლობის დროს აქ მჭიდრო დასახლება ყოფილა, შემდეგ კი მოსახლეობა დაბლა, ვაკე ადგილზე მდ. თვალთხევის სანაპიროზე დასახლებულა. ამჟამად ეკლესიის შემოგარენის გარკვეულ ტერიტორიაზე სასაფალოა.

დადგენილია, რომ იგი ააშენა 1710-1712 წლებში დავით-გარეჯის მონასტრების წინამძღვარმა, ცნობილმა საეკლესიო მოღვაწე ონოფრე მაჭუტაძემ (1690-1736 წწ.) მისი პირადი ბიოგრაფიის შესახებ მცირე ცნობები მოგვეპოვება. ლევან ბატონიშვილის ერთი საბუთით ვარკვევთ, რომ საერო ცხოვრებაში მას ოთარი ერქვა. 1690 წლის მარტის საეკლესიო კრების დადგენილებით ოთარი ონოფრედ მოუნათლავთ, გაუმწესებიათ გარეჯის მონასტრების წინამძღვრად. გარდაცვალების თარიღად მიღებულია 1733 წ. (თ. ჟორდანია, „ქართლ-კახეთის მონასტრების და ეკლესიების ისტორიული საბუთები“, გვ. 60) დაკრძალვის ადგილი დაუდგენელია. ხანდაზმული ადამიანები მიუთითებენ მის საფლავს პეტრე - პავლეს ეკლესიის ჩრდილოეთით მდებარე ერთ ქვაზე, რომელსაც წარწერა ჰქონია ნუსხა-ხუცურით. დროთა ვითარებას წაუშლია და ამჟამად მხოლოდ სუსტად შესამჩნევი ორნამენტიღა ამშვენებს. გადმოცემის საფუძვლიანობას ამტკიცებს ისიც, რომ გარდაცვალების წლებში გარეჯის მონასტრები დიდ თავდასხმებს და აწიოკებას განიცდიდა. სავარაუდოა, სწორედ ამიტომ გაატარა მაჭუტაძემ აქ სიცოცხლის ბოლო წლები, აქვე გარდაიცვალა და დაიკრძალა. ქვეყანაში არსებული ძნელბედობის გამო მისი ნეშტის გადასვენება დავით-გარეჯის უდაბნოში ვერ მოხერხდა.

ონოფრე მაჭუტაძე თავისი დროის დიდად განსწავლული და მოაზროვნე პიროვნება ყოფილა. როგორც ვიცით, XVIII საუკუნეში დასავლეთ საქართველოში მეტად გავრცელდა ტყვის სყიდვა. გარეჯის მონასტერი ონოფრე მაჭუტაძის უშუალო ხელმძღვანელობით ჩაება ტყვის სყიდვის წინააღმდეგ ბრძოლაში. ხშირად, შესაძლებლობების ფარგლებში საკუთარი თანხებითაც კი იხსნიდა ტყვეებს და ასახლებდა მონასტრის მიწებზე (ვახუშტი, „საქართველოს ცხოვრება“, II გამოცემა, ზ. ჭიჭინაძის, თბ. 1913წ. გვ. 103). წინამძღვრობისას მას დიდი ორგანიზატორული ნიჭი გამოუჩენია, აღუდგენია დანგრეული მონასტრები, ბევრი ახალი ნაგებობა აუგია. მან თავისი წინამძღვრობის პირველ წლებში დაიბრუნა დავით გარეჯის მონასტრების ყოფილი ყმა-მამულები. საგარეჯოს მამულები მას დიდ შემოსავალს აძლევდა, რომლის ნაწილიც მოახმარა სოფ. თვალზე (დღ. საგარეჯო) თავისი მრევლისათვის ეკლესიის მშენებლობას. ერთ გუჯარში, რომელიც 1712 წლითაა დათარიღებული, ჩამოთვლილია ის ღვაწლი, რომელიც ო. მაჭუტაძეს გაუკეთებია: „აღვაშენე თვალზე საყდარი პეტრე-პავლესი და შევამკე პატიოსანის ჯვრითა, სიწმინდის იარაღითა, შესამოსითა და წიგნებითა“ (თ. ჟორდანია, ...)

ეკლესია ნაკურთხია წმინდა მოციქულების პეტრეს და პავლეს სახელზე. ეკლესიის მშენებლობის დროს ბერძენ ხუროთმოძღვრებთან ერთად ონოფრე მაჭუტაძეს საქართველოს სხვადასხვა კუთხიდან მოუყვანია ქვისმთლელები, ჩუქურთმის მომჭრელი ოსტატები, ხუროები, მხატვრები. მათი მეშვეობით მოუხატია და სამონასტრო ინვენტარით შეუმკია ახლად აშენებული ეკლესია.

პეტრე - პავლე დარბაზული ტიპის, თაღოვანი ნაგებობაა, რომლის კუთხეები, კარნიზი და კარ-სარკმკლის კუთხეები ნაგებია ნათალი ქვით, კედლები ძირითადად აშენებულია რიყის ქვით. მისი შიდა ფართობი უდრის 180მ2-ს, გარეთა ფართობი კი კედლებიანად 200მ2-ს. ეკლესია თავდაპირველად გადახურული იყო ლომფიერის ქვით, მისი ნაშთები დღესაც შემორჩენილია ეკლესიის ტერიტორიაზე. ამჟამად ეკლესიას თუნუქის სახურავი აქვს. ეკლესიას ორი შესასვლელი აქვს: სამხრეთით და დასავლეთით. დასავლეთითკარები კედლის ცენტრში მდებარეობს. იგი თაღოვანია და შემკულია ძვირფასი ჩუქურთმით. სამხრეთის კარი კედლის დასავლეთითაა და სწორკუთხაა. მასაც გარშემო ჩუქურთმა ამკობს. მის მაღლა, სავარაუდოა წმინდანებისა და ანგელოზების გამოსახულებების არსებობა. მის ქვემოთ ვაზის რელიეფური გამოსახულებაა მოთავსებული.

1886 წელს ეკლესია მოუნახულებია ქართველ პედაგოგსა და საზოგადო მოღვაწეს, საგარეჯოში პირველი სკოლის დამაარსებელს ალ. ცხვედაძეს, რომელსაც თავისი მოწაფეების საშუალებით დეტალურად აღუწერია ეკლესიის მაშინდელი მდგომარეობა. ამ ჩანაწერებიდან ირკვევა, რომ სამხრეთით არსებულ შესასვლელზე გამოსახული ყოფილა ქტიტორის პორტრეტი, რომელიც დღესაც არსებობს. ეკლესიის ინტერიერი მარტივადაა შესრულებული. დარბაზის გრძელ კედლებზე 3 წყვილი მარტივი პილასტრაა, რომელიც ასევე მარტივი ორნამენტით შემკული კაპიტელებით მთავრდება. პილასტრებს ეყრდნობა ნახევარწრიული კამარის სამჯერი თაღი, კამარები ნაშენია აგურით. პილასტრებს შორის დატანებულია ორი წყვილი სარკმელი. სარკმლები დატანებულია აღმოსავლეთისა და დასავლეთის კედლებშიც. პილასტრების აყოლებით სარკმლებს მაღლა იკვრება თაღები, რომლებიც ეკლესიის მთლიან არქიტექტურაში ერთადერთი სპარსული ელემენტია. ეკლესიის იატაკი სუფთა, ოთკუთხა აგურითაა მოპირკეთებული. დასავლეთის კედელში ჩატანებულია ორი თაღოვანი თახჩა, რომელიც, ალბათ, წიგნების შესანახად იყო გამიზნული. ეკლესიის აღმოსავლეთით, როგორც წესი, მოთავსებულია საკურთხეველი. ამჟამად ეკლესიას კანკელი არ გააჩნია და საკურთხეველი მხოლოდ ამაღლებული ადგილით გამოიყოფა. საკურთხეველშიც ჩატანებულია თაღჩები საღვთისმეტყველო ინვენტარის შესანახად. ამჟამად ეკლესიას არანაირი მოხატულობა არ გააჩნია, მაგრამ შესაძლოა ადრე იყო.

პეტრე-პავლეს ეკლესიის ჩრდილოეთით 9 მ-ის დაშორებით შემორჩენილი აქვს ნანგრევი კედლები. მისი ინტერიერი გვაფიქრებინებს, რომ აქ აშენებული იყო დამხმარე ნაგებობები: საცხოვრებელი სახლი ბერებისათვის და მამულების მმართველი მოურავისთვის, მარანი, სადაც ღვინოს ინახავდნენ. ონოფრე მაჭუტაძე აქ ხშირად ამოდიოდა სამეურნეო თუ პოლიტიკური საკითხების მოსაგვარებლად. მარანში ჩაყრილი იყო ქვევრები 9 საპალნე ღვინისათვის. აქედან 4 საპალნე ადგილზევე უნდა დალეულიყო, 1 გარეჯის უდაბნოში ბერებისათვის უნდა გაგზავნილიყო, დანარჩენი გაყიდულიყო და აღებული ფული ბერების საჭმლის შეძენას და სამსახურს უნდა მოხმარებოდა. დღეისათვის მხოლოდ ნაშთებია შემორჩენილი, რომლის მიხედვით იგი შესაძლოა 18 მ. სიგრძის და 8 მ. სიგანის იყო. შეინიშნება ქვევრების განლაგებაც, რომელიც მოპარულია. შენობა შუაზე ქვითკირის კედლით იყოფოდა, აღმოსავლეთ ნაწილში მარანი იყო, დასავლეთში - სასტუმრო.

ონოფრე მაჭუტაძემ გარდა იმისა, რომ სამეურნეო ცხოვრება ააღორძინა უდაბნოში, არც კულტურულ-საგანმანათლებლო საქმეები დარჩენია უყურადღებოდ. მან თავის გარშემო შემოიკრიბა კულტურის მოღვაწეები, რომელთა დახმარებით გარეჯის უდაბნოში შესანიშნავი წიგნთსაცავი შექმნა ძველქართულ-ბიბლიური, ფილოსოფიური, აგიოგრაფიული თუ საინტერესო ხელნაწერებითა და სტამბური წესით დაბეჭდილი საღვთისმსახურო წიგნებით, ლიტერატურა განკუთვნილი იყო უდაბნოს მონასტრის ბერებისათვის, გარეთ გატანა არ შეიძლებოდა. გამონაკლისი ნებადართული იყო სოფ. თვალზე პეტრე-პავლეს საყდარში, რომელიც თვით დავით-გარეჯას საკუთრებას წარმოადგენდა. თუ როდემდე იარსება პეტრე-პავლესთან ამ წიგნთსაცავმა არც წყაროებში ჩანს, არც მოსახლეობას ახსოვს.

პეტრე-პავლეს ეკლესია სპეციალურად, შესწავლის მიზნით 1929 წ. ინახულა ხელოვნებათმცოდნეობის უდიდესმა სპეციალისტმა პროფ. მ. ჩუმინაშვილმა და ეკლესიის მაშინდელი მდგომარეობა ვრცლად ასახა თავის გამოკვლევაში „დავით-გარეჯის გამოქვაბულთა მონასტრები“. მაშინდელი აღწერით ეკლესია კარგ მდგომარეობაში იყო, თუმცა აღმოსავლეთისა და დასავლეთის კედლებს ბზარი თანდათან მატულობდა. შემდეგ კი ეკლესიის დანგრების საშიშროებაც კი შეიქმნა. სახურავზე უამრავი მცენარე (მათ შორის ბუჩქები, ხეები) ამოვიდა, შიგნით წვიმა ჩადიოდა. 1976 წ. ეკლესიას რესტავრაცია ჩაუტარდა, გადაიხურა მოთუთიავებული სახურავით.

გადმოცემის თნახმად ცნობილი არის რომ ადრე ეკლესიის მარჯვენა თუ მარცხენა მხარეს იყო კიბე რომლითაც ადიოდნენ ეკლესიის მაღალსართულიან ჭერზე და ის კომუნისტების დროს ამოქოლეს.

ამჟამად ეს ეკლესია არის მოქმედი ყავს მამაოც და მრევლიც, ის არის რესტავრირებული შიგნიდან აქვს საკურთხეველიც და ხატებიც.

წმინდა შიოს ეკლესია

     საგარეჯოს გაღმა უბანში გამავალ პატარა ხევს ტოპეშაურას ეძახიან. იგი სათავეს იღებს ელიას მთის კალთებიდან, შემდეგ ეშვება სამხრეთ–აღმოსავლეთის მიმართულებით და ერთვის თვალთხევს. წმინდა შიოს ეკლესია ნინოწმინდიდან გზის პირას მდებარეობს. აქ მცხოვრებლები ძირითადად ტოპეშაშვილები იყვნენ.

„წმინდა შიოოს „ ეკლესია, როგორც თვით სახელწოდებაც გვიჩვენებს, მის ფუძემდებლებს ერთერთი წმინდანის სახელზე აუშენებიათ. ვინ იყო წმინდა შიო? ერთერთი ჰაგიოგრაფიული თხზულების მიხედვით შიო იყო იმ ცამეტ ასურელ მამათაგანი, რომლებიც მეექვსე საუკუნის პირველ ნახევარსი ჩამოვიდნენსაქართველოში ქრისტიანული მოძღვრების განსამტკიცებლად და ამღორძინებლად. ეს ასურელი მამები ქართლ–კახეთში  განაწილდნენ და მწირი ცხოვრებისათვის დაეყუდნენ. ეს ბერები ჰაგიოგრაფიულ თხუზულებატა მონაცემებით საქართველოში  ჩამოიყვანა ფრიად განათლებულმა ბერმა იოანემ, რომელიც შემდგომში იოანე ზედაზნელის სახელით იწოდებოდა. მისმა მოწაფემ შიომ სამოღვაწეოდ აირცია ქართლის ერთერთი უდაბური და ყწყლო ადგილი და იქ არსებულ მღვიმეში დაეყუდა, იმდენად მორწმუნე იყო მამა შიო , მისი მეშვეობით ბერად აღიკვეცა მეფე ფარსმან მეექვსის სპასპეტი ევაგრე. მეფე ფარსმანი მოიხიბლა ბერის სასწაულმოქმედი თვისებით და მისი წყალობით მღვიმის მახლობლად დიდი მონასტერი ააშენა, სადაც 2000 ბერი მოღვაწეობდა, როცა წმინდა შიო გარდაიცვალა, ქართულმ მართლმადიდებელმა ეკლესიამ იგი წმინდანად შერაცხა. მთელ საქართველოში მისი სახელობის  უკვდავსაყოფად მრავალი ეკლესია აშენდა. საგარეჯოში მისი სახელობის ორი ეკლესიაა აშენებული. ერთი პატარძეულში ერთი გაღმა უბანში. ეს ეკლესია ასენებულია დაახლოებით მეექვსე– მესვიდე საუკუნეებში. სანამ პეტრე –პავლეს ეკლესია აშენდებოდა იგი  მთავარი სალოცავი იყო.

                                მთავარმოწამის  ეკლესია ქ. საგარეჯოში

     მთავარმოწამის ეკლესია მდებარეობს ქ. საგარეჯოს ჩრდილოეთით ქვლივიზე–ქურხულების სასაფლაოს გავლით ბებერი კლდისაკენ მიმავალ გზაზე. ეკლესიაშემაღლებულ ადგილზე, კლდის შუაგულშია აშენებული რიყის ქვით. მთავარმოწამე ადრეფეოდალური ხანის ბაზილიკას წარმოადგენს, უფრო ზუსტად მეოტხე–მეხუთე საუკუნეებს მიეკუთვნება.  მთავარმოწამის ეკლესიის მიდამოები“ თვალ–საგარეჯოს“ მჭიდროდ დასახლებულ ცენტრს წარმოადგენს. ეკლესია წმინდა ნინოს საქართველოსი შემოსვლისა და ქრისტიანობის სახელმწიფო რელიგიად გამოცხადების შემდეგაა აშენებული და წმინდა გიორგის მთავარმოწამის სახელზეა ნაკურთხი.

მთავარმოწამეს არაერტი მტრის შემოსევა გადაუტანია, ალბათ არაერთხელ აღუდგენიათ კიდეც. ბოლოს ის 2001 წლის შემოდგომაზე აღადგინეს ზემო უბნის მცხოვრებლებმა თავიაანთი ხარჯებით. ინიციატივის ხელმძღვანელი იყო გია ნადირაშვილი. გასუფთავდა და შეკეთდა  ეკლესიის სახურავი, რომელზედაც ხეები იყო ამოსული, გადაიხურა კრამიტით, ასენდა ჩამონგრეული კედლები, ამის შემდეგ  2001 წელს სექტემბერსი, საგარეჯოს ღვთისმშობლის მიძინების სახელობისტაძრის მღვდელმა მამა შალვა როსტიაშვილმა აკურთხა.

  

                                    „თვალთავის წმინდა გიორგი“

აღნიშნულ ეკლესიაზე  ცნობების მოპოვების მიზნით პატარა ექსკურსია მოვაწყეთ, რატა მოგვენახულებინა ეს წმინდათა წმინდა ადგილი და ფოტოებზეც აღგვებეჭდა იგი, ასევე გავესაუბრეთ ეკლესიის მომვლელ ქალბატონს, ლილი ოთარაშვილს.

აი, რა გვიამბო რესპოდენტმა.

„ საგარეჯოს წმინდა გიორგი მეექვსე საუკუნის ძეგლია, ის არის სალოცავი და თვალთავი ჰქვია, წინატ მისი სახელი საგარეჯოს რქმევია“.

– ქალბატონო ლილი , არის თუ არა თქვენთვის ცნობილი, თუ ვის სახელს უკავშირდება მისი დაარსება?

– იგი ხალხმა დაარსა.-

– რა სასწაულები მომხდარა წმინდა გიორგის ეკლესიასთან დაკავშირებით?

– წმინდა გიორგი ძალიანია და ის უამრავ სასწაულს ახდენს.

– იქნებ გვიამბოთ მათ შესახებ?

– კი რა თქმა უნდა, ყველაზე დიდი სასწაული ეს იყო:

ახალგაზრდა კაცი და ქალი ყოველ დღე მოდიოდნენ ეკლესიაში სალოცავად, ასე დიდხანს გაგრძელდა და მეც დავინტერესდი, როცა ვკითხე მათ ამის შესახებ, ქალმა მითხრა: „ რა ვიცი დეიდა, ოთხი გოგო მყავს და ახლა ღმერთს ვთხოვე ბიჭიც მაჩუქოს.“

მე ამ დროს თითქოს ხმა ჩამესმა და წყვილს ინსტიქტურად ვუთხარი: „ ნუ გეშინიათ შვილებო, ღმერთი ორ ვაჟს მოგცემთ მეთქი“, და მოხდა სასწაული... ახლა ამ ოჯახს ორი სვაჟი ჰყავს და ერშ წმინდანის სახელი ჰქვია.

–        ჩვენთვის როგორც ცნობილია ეს წყარო რომელიც ეკლესიას ჩამოუდის სასწაულებს ახდენს, იქნებ მასთან დაკავშირებითაც  გვიამბოთ რამე?

–        – დიდი ზამთარში ქრისტეშობის ღამეს აქ ჩამოსულან მონაზვნები. ისინი  საშინელ ყინვაში ამ წყაროში განიბანნენ, მაგრამ არაფერი დამართნიათ.

–        – ქალბატონო ლილი ძალიან გვაინტერესებს რა არის ზედაშე და რა დანიშნულება აქვს მას?

–        – ზედაშე ჰქვია ჭურჭელს, სადაც შესაწირ ღვინოს ინახავენ. იგი მხოლოდ იმ წმინდანის სახელზე იხსნებოდა, ვის სახელზეც იყო შეთქმული.

–        – წმინდა გიორგის ეკლესიის მახლობლად ღვთისმშობლის ნიშესაც წავაწყდით, როგორ აშენდა იგი?

–        ბოლო დროს ნიშედან მხოლოდ მისი ნანგრევებიღა იყო შემორჩენილი, ერთხელ ერთ ბიჭს უთქვამს, ღმერთო, ძალიან მინდა ამ ნიშეს აღდგენა და ღმერთო შემაძლებინე, რომ ეს გავაკეთოო“. მას მართლაც ამოუტანია ქვები ნიშეს რესტავრაციისათვის, მაგრამ მისი აღდგენა ფინანსების არ ქონის გამო ვეღარ შეძლო, შემდეგ ეს ქვები და ნიშე ერთ მდიდარ კაცს უნახავს, გაუკითხია მის შესახებ და მიუღია გადაწყვეტილება, რომ ბიჭს დახმარებოდა. მან მართლაც მოიტანა მასალა და ნიშე აღადგინა.

–        იქნებ ამ სამკურნალო მიწაზეც გვიამბოთ, რომელიც ეკლესიის ძირშია?

–        მიწით მკურნალობასთან დაკავშირებით მოხდა ერთი სასწაული. ერთ გოგოს ტუჩთან სიმსივნე ჰქონდა, ექიმებს მისი ამოკვეთა ჰქონდათ  განზრახული, მაგრამ ქირურგმა ვერ გაიმეტა დასამახინჯებლად, ოპერაცია არ გაუკეთა, შემდეგ ამ გოგოს დედა წავიდა მკითხავთან, მან უთხრა : თქვენ საღმრთო გაქვთ გადასახდელი, წადით წმინდა გიორგში ღამის თევით, ეკლესიას რომ შემოუვლით, უთხარი შენს დისშვილს ტაძრის ძირში არსებული მიწა მტკივნეულ ადგილას წაისვას და მორჩებაო.. ოჯახმა ზუსტად შეასრულა ეს დარიგება და გოგონა მართლაც განიკურნა.

–        დიდი მადლობა სასიამოვნო იყო თქვენთან საუბარი, გამოვემშვიდობეთ ქალბატონ ლილის  ჩაფიქრებულები გამოვეშურეთ შინისაკენ.

ხალხში დაცული მასალის საფუძველზე გავარკვიეთ, რომ თურმე ამ ეკლესიის სახელწოდება გამომდინარეობს იქიდან, რომ მის ტერიტორიაზე დაკრძალულია წმინდა გიორგის თავი.

                                             წმინდა დოდოს ეკლესია

                                     

      წმ. დოდოს სახელობის ეკლესია მდებარეობს ქ. საგარეჯოში დოდოს უბანში, ბარათაშვილისა და რუსთაველის ქუჩების გადაკვეთაზე.
       ეკლესია XVII საუკუნეებშია აგებული, აქ არსებული VI საუკუნის ეკლესიის ადგილზე. მასალად გამოყენებულია აგური. შიგნიდან მოხატული არ არის. აქვს სამღვდელო სახლი, რომელიც XX საუკუნის 70-იან წლებში მამა იოაკიმეს მიერაა აგებული. ეკლესიაში ტრაპეზის ქვეშ დაკრძალულია წმ. დოდო გარეჯელის წმინდა ნაწილები. ღირსი დოდო გარეჯელი წარმოშობით კახელი იყო, ანდრონიკაშვილთა გვარიდან. სიყრმიდგან მონაზვნობის ღვაწლის მიმღები და ქრისტეს მსახურებას შემდგარი, ყოველგვარი სათნოებით იყო შემკული. უპოვარებისა და დაყუდების მოყვარული ბერი განმარტოებით მოღვაწეობდა ნინოწმინდაში.
        როცა ღირსმა დოდომ გაიგო მამა დავით გარეჯელის სასწაულების ამბავი, გარეჯში წავიდა. ღირსმა მამებმა კეთილად მოიკითხეს ერთმანეთი და გვერდიგვერდ დაიწყეს მოღვაწეობა. რამდენიმე ხნის შემდეგ მამა დავითმა იხილა ღირსი დოდოს სარწმუნოებრივი სიმტკიცე, მოეწონა „სიმახვილე დოდოს გონებისა საღმრთოსა შინა“ და კურთხევა მისცა პირდაპირ აღმართული კლდის წვერზე აეგო სენაკები და იქ წაეყვანა თანამოსაგრეები. ძმებმა ააგეს სენაკები და დაიწყეს მოღვაწეობა. შემდეგ სენაკების რაოდენობამ ორასს გადააჭარბა. თვითონ ღირსი დოდო დაეყუდა ერთ ვიწრო ნაპრალში, რომელიც ერთ კაცს ძლივს იტევდა და დღე და ღამ, ზამთარ-ზაფხულ, სიცხესა და ყინვაში ცრემლებით ევედრებოდა უფალს ცოდვათა მიტევებას, ძმათა გაძლიერებას და ქვეყნის მოქცევას ჭეშმარიტ სჯულზე.
        ერთხელ მამა დავითმა სასწაულებრივად განკურნა რუსთავის მთავრის, ბუბაქარის დავრდომილი ვაჟი. მადლიერმა მთავარმა მეუდაბნოე ბერებისთვის აუცილებელი ნივთები მიართვა ღირს მამას. წმიდა დავითმა მიიღო ნაწილი, დანარჩენი კი ღირს დოდოს გაუგზავნა და ბუბაქარს ურჩია, მისი ხელით მონათლულიყო. წმიდა დოდომ სიხარულით აღასრულა ნათლობის საიდუმლო და ნათელ-სცა ბუბაქარს, მის სამ ვაჟს და მთელს ამალას.
        სოფ. საგარეჯოში დოდოს ეკლესიას ჰქონდა დიდი ზვარი გაშენებული ორნახევარ დესტინაზე, ეკლესიის წინ დიდი სასტუმრო - სადგომი, მარანი, პურის ბეღელი, საქონლის ბოსელი და საბძელი. მთელ ამ მეურნეობას განაგებდნენ დალბაშვილები. მათვე ევალებოდათ ვენახებისა და ხეხილის ბაღების მოვლა-პატრონობა.
        არსებობს მოსაზრება, რომ დოდოს ეკლესიაში გახსნილი იყო სამხატვრო სასწავლებელი, რომელმაც რამდენიმე საუკუნე იარსება და მრავალი კარგად დახელოვნებული მხატვარი მოამზადა.
        XIV საუკუნეში თემურ-ლენგს საქართველოს სხვა კუთხეებთან ერთად საგარეჯოც დაურბევია და გაუძარცვავს. მათ შორის იყო დოდოს ეკლესია, საიდანაც გაუტანიათ ეკლესიის სიმდიდრე, ოქროს შანდლები, ხატის ჩარჩოები. საღვთო წიგნები დაუწვავთ და გაუნადგურებიათ. ამ შემოსევებს დოდოს ეკლესიისათვის არსებობის უნარი წაურთმევია. მდგომარეობით ისარგებლეს ფეოდალებმა, მიიტაცეს ეკლესიის მიწები. ალექსანდრე კახთა მეფეს მოუწესრიგებია სამონასტრო მამულებით სარგებლობის უფლება.
        საბჭოთა პერიოდში ანტირელიგიური მოძრაობის პირობებში ეკლესია მოქმედი იყო 1930 წლამდე. შემდეგ ის კოლმეურნეობის საწყობად გაადაქციეს. 1970 წლიდან ეკლესია კვლავ დაუბრუნდა საქართველოს საპატრიარქოს და დოდოს ეკლესიაში აღსდგა წირვა-ლოცვა.
        1978 წლის ივლისში დოდოს ეკლესიაში ჩამობრძანებული იყო საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი უწმინდესი და უნეტარესი ილია II.
        ეკლესიაში აღესრულება სასწაულები. არის რამდენიმე მირონმდინარე ხატი. მირონდინება განსაკუთრებით ძლიერდება მარხვაში. XX საუკუნის შუა ხანებში, 1948-50 წლებში მღვდელ ევაგრე დიასამიძის მიერ ტაძარს აღდგენითი სამუშაოები ჩაუტარდა. წმიდა დოდო გარეჯელის ეკლესია მოქმედია. ღირსი დოდო გარეჯელის ხსენების დღეა ამაღლების შემდგომი ოთხშაბათი (გარდამავალია).

  

. 

„ ბებერი კლდის საიდუმლო“

     მასალების მოძიება... ბიბლიოთეკის არქივში მდგარი წიგნებისა და ძველი გაყვითლებული ფურცლების სუნი.... სამუშაო უფრო და უფრო საინტერესო ხდება, და აი, ერთ მნიშვნელოვან ინფორმაციას გადავაწყდით , ეს იყო 2005 წლის 7 ოქტომბრის „კახეთის  კარიბჭეს“ გამოშვებაში განთავსებული სტატია საკმაოდ დამაინტერესებელი სათაურით: „ ბებერი კლდის საიდუმლოება“. ეს ჩვენთვის რაღაც ახალია, არტაცების შეძახილები აღმოგვხვდა, ყოველთვის ინტერესით შევცქეროდით ხოლმე ამ პაწაწინა ქალაქის თავზე გუშაგივით აღმართულ კლდეს, მაგრამ მას თუ რაიმე საიდუმლო ჰქონდა, ეს კი არ ვიცოდი ჰო და შესაძლებლობა მოგვეცა ამ იდუმალებით მოცული მოხუცის  თავგადასავალი შეგვეტყო. 

მაშ ასე:

“ საგარეჯოს ჩრდილოეთით თითქმის ყველა კუთხე კუნჭულიდან ტყით შებურვილ მთებში ბადახსის თვალივით ჩამჯდარა ბებერი კლდე, იგი ბუნების საოცარი ძეგლია არმართულა გუსაგივით, ისე თითქოს ამ ქვეყნის ამაოებაზე დაფიქრებულაო. დგას ამაყად წარბშეუხრელად და მიუხედავად იმისა, რომ მისი ფართო მკერდისა და უზირო ხახისატვის მრავალ სასომიხდილ ადამიანს მიუნდია თავი, მაინც წარბი არ უტოკდება, ამაყი... უზომოდ ამაყია ბებერი კლდე... ის ზვიადად გადასცქერის გარე კახეთის ერთერთ  უმშვენიერეს მიდამოს. თვალთხევის ხეობას და იმ ზრაპრულ შემოგარენს. ამბობენ მას ხალხმა “ ბებერი კლდე“ ,,იმიტომ დაარქვა, რომ მისი უტყვი, დაკბილული ღრანჭები მრავალი ბედნიერი, თუ ავბედითი დროების მოწმეაო.

კლდეს უკანა მხრიდან დასდევს ოდნავ დამრეცი ფერდო, რომელიც უწინ ხალხმრავალ  დაბა–სოფლებით იყო გავსებული. აქ თურმე ბედნიერი ხალხი  სპორტულ შეჯიბრებებს, ჭიდაობებს, ცხენოსანთა ჯირითს, სოფლის ლხინს და კარნავალს მართავდა.

მაგრამ მარტო ასეთი მხიარული ზეიმების მომსწრე არ ყოფილა სამწუხაროდ ჩვენი გუსაგი, ის დარაჯი და მაცნე ყოფილა საგარეჯოს მკვიდრთათვის, როგორც ცნობილი გახდა თურმე ამასი მდგომარეობს მისი საიდუმლოება.

თურმე ადრე ომიანობის დროს „ ბებერ კლდესთან“  ყოველთვის მორიგეობდნენ გუსაგ მაცნეები, როცა ისინი მტრის მოახლოებას შეიტყობდნენ, მაშინვე კლდის თავზე უზარმაზარ კოცონს აანტებდნენ გაფრტხილების ნიშნად.

ასე და ამგვარად ხალხი ახერხებდა თავისათვის ეშველა და გახიზნულიყო.

პრეზიდენტის ინიციატივით სკოლის მოსწავლეებისთვის კონკურსი გამოცხადდა

       აგრეთვე მონაწილეობა მივიღე ორგანიზაცია „დემოკრატიის ლაბორატორიის“  პრეზიდენტის ინიციატივითა და პრეზიდენტის სარეზერვო ფონდის მხარდაჭერით გამოცხადებულ კონკურსში „ მე და კონსტიტუცია“ , სამიზნე ჯგუფს წარმოადგენდა მეცხრე კლასის მოსწავლეები, მოვამზადეთ კონკურსის მოთხოვნების შესაბამისი ვიდეო რგოლი და გადავედით მეორე ეტაპზე, გთავაზობთ ამ ვიდეო რგოლს.

  

https://drive.google.com/file/d/0BwaFVFMW7GXNbzM4bUp4SU4xNms/view?usp=sharing

გამოყენებული წყაროები და ლიტერატურა

1       ვახუშტი ბაგრატიონი, „აღწერა სამეფოსა საქართველოისა“. თბ. 1941 წ

2       გიულდეშტენდის მოგზაურობა საქარველოში. თარგმნა ვ გელაშვილმა ტ. 1, თბ. 1962 წ.

3        თ. ჟორდანია, ქრონიკები, ტ.2. თბ. 1897 წ.

4  გარეჯის ისტორიული ძეგლები. გაზეთი ივერია 1886 წ. N164 იხ. ალ კავთელის კორესპონდენცია.

5   ალ. თვალთაველი, კულტურის ჩირაღდანი, გაზეთი „ივრის განთიადი“, 1981 წ. 17 იანვარი.

6        ალ. ელერდაშვილი, ონოფრე მაჭუტაზე, გაზეთი „ კახეთის კარიბჭე“,

2002 წ. N 25

7  ალ. ელერდაშვილი, საქართველოს ისტორიისა და კულტურის ძეგლთა დაცვის  სამეცნიერო შრომების კრებული, თბ. 1998 წ.

8       ალ. ელერდაშვილი, ბებერი კლდის საიდუმლო, გაზეთი „ კახეთის  კარიბჭე“ 2005 წლის 7 ოქტომბერი.

9        სასოფლო გაზეთი, 1875 წ. პუბლიკაცია მოამზადა ა. სინჯიაშვილმა

        10.   ინტერვიუები ადგილობრივ უხუცესებთან.

  11. ვიკიპედია